Ramowe programy nauczania lektoratów

Ramowe programy nauczania lektoratów opierają się na opisach poziomów biegłości językowej zawartych w Europejskim Systemie Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ), którego pierwotna wersja w językach angielskim i francuskim została opublikowana w roku 2001 oraz na uzupełnionej wersji dokumentu wydanej w roku 2020, która zawiera poszerzone treści m.in. odnoszące się do miediacji językowej. Poniższe opisy są punktem odniesienia do tworzenia szczegółowych sylabusów oraz materiałów dydaktycznych wykorzystywanych na lektoratach na Uniwersytecie Warszawskim.

I. Opisy ogólne poziomów biegłości językowej dla poziomów A2, B1, B2, B2+, C1, C2 w oparciu o Europejski System Opisu Kształcenia Językowego (2003)

POZIOM BIEGŁOŚCI	C2	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie może z łatwością zrozumieć praktycznie wszystko, co usłyszy lub przeczyta. Potrafi streszczać informacje pochodzące z różnych źródeł, pisanych lub mówionych, w spójny sposób odtwarzając zawarte w nich tezy i wyjaśnienia. Potrafi wyrażać swoje myśli płynnie, spontanicznie i precyzyjnie, subtelnie różnicując odcienie znaczeniowe nawet w złożonych wypowiedziach.
POZIOM BIEGŁOŚCI	C1	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie szeroki zakres trudnych, dłuższych tekstów, dostrzegając także znaczenia ukryte, wyrażone pośrednio. Potrafi wypowiadać się płynnie, spontanicznie, bez większego trudu odnajdując właściwe sformułowania. Skutecznie i swobodnie potrafi posługiwać się językiem w kontaktach towarzyskich i społecznych, edukacyjnych bądź zawodowych. Potrafi formułować przejrzyste, dobrze skonstruowane, szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne dotyczące złożonych problemów, sprawnie i właściwie posługując się regułami organizacji wypowiedzi, łącznikami i wskaźnikami zespolenia tekstu.
POZIOM SAMODZIELNOŚCI	B2+	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie obszerne specjalistyczne teksty w swojej dziedzinie oraz specjalistyczne artykuły z innych dziedzin, w razie potrzeby z użyciem słownika. Potrafi odczytać intencje autora oraz dostrzec logikę tekstu. Ponadto potrafi zrozumieć główne zagadnienia wykładów, przemówień i innych złożonych form prezentacji akademickich/zawodowych, identyfikując postawy i opinie mówców. Zna i stosuje różne stopnie formalności wypowiedzi. Wyraża swoje opinie precyzyjnie i płynnie, przedstawiając i reagując przekonująco na złożoną argumentację. Nadąża za tokiem myślenia i uczestniczy w ożywionej dyskusji na tematy ogólne i specjalistyczne. Potrafi formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi pisemne. Stosuje spójną argumentację w złożonym tekście, odpowiednio wyróżniając główne zagadnienia i ilustrując je przykładami.
	B2	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, oraz potrafi zrozumieć dyskusję z użyciem języka specjalistycznego, jeśli dotyczy tematyki zawodowej jej własnej specjalności. Potrafi porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, bez szczególnego wysiłku dla którejkolwiek ze stron. Potrafi formułować jasne i szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne dotyczące wielu tematów oraz wyrazić swoje stanowisko w sprawach będących przedmiotem dyskusji, przedstawiając wady i zalety różnych rozwiązań.
	B1	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w jasnych, standardowych wypowiedziach, które dotyczą znanych jej spraw i zdarzeń typowych dla pracy, szkoły, czasu wolnego etc. Potrafi radzić sobie w większości sytuacji komunikacyjnych związanych z podróżą do kraju, w którym używa się danego języka. Potrafi tworzyć proste, spójne wypowiedzi ustne i pisemne na tematy, które są jej znane bądź ją interesują. Potrafi opisywać doświadczenia, zdarzenia, nadzieje, marzenia i zamierzenia, krótko uzasadniając bądź wyjaśniając swoje opinie i plany.
POZIOM PODSTAWOWY	A2	Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia związane z najistotniejszymi sprawami (np.: podstawowe informacje dotyczące rozmówcy, jego rodziny, zakupów, otoczenia, pracy). Potrafi porozumiewać się w typowych, prostych sytuacjach komunikacyjnych, wymagających jedynie bezpośredniej wymiany zdań na tematy znane i powtarzające się. Potrafi w prosty sposób opisywać swoje pochodzenie i otoczenie w którym żyje, a także wypowiadać się w sposób bardzo prosty na tematy związane z najważniejszymi potrzebami życia codziennego.
POZIOM PODSTAWOWY	A2

II. Podział szczegółowy poziomów A2, B1, B2, B2+, C1 uwzględniający poszczególne sprawności: recepcję, produkcję, interakcję i mediację

POZIOM BIEGŁOŚCI C2

1. Recepcja

Słuchanie: Uczący się nie ma żadnych trudności ze zrozumieniem jakiejkolwiek wypowiedzi mówionej, słuchanej na żywo, bądź odbieranej za pośrednictwem mediów – wypowiadanej z naturalną szybkością rodzimego użytkownika języka.

Czytanie: Uczący się rozumie i potrafi krytycznie interpretować w zasadzie wszystkie formy języka pisanego wraz z tekstami abstrakcyjnymi, o złożonej strukturze, a także tekstami literackimi bądź nieliterackimi zawierającymi dużo wyrażeń potocznych. Rozumie szeroki zakres długich i skomplikowanych tekstów, doceniając subtelne różnice stylu i rozumiejąc znaczenia wyrażane wprost, jak i implikowane.

2. Produkcja

Mówienie: Uczący się potrafi prezentować klarowne, dobrze skonstruowane, płynne wypowiedzi o przejrzystej strukturze logicznej, pozwalające odbiorcy wyodrębnić i zapamiętać najważniejsze treści.

Pisanie: Uczący się umie pisać w sposób klarowny i sprawny złożone teksty, stosując odpowiedni styl i logiczną kompozycję, ułatwiające czytelnikowi odnajdywanie istotnych informacji.

3. Interakcja

Ustna: Uczący się wykazuje się dobrą znajomością wyrażeń idiomatycznych i potocznych. Potrafi precyzyjnie wyrażać delikatniejsze odcienie znaczeń, wykorzystując szeroki zakres środków modyfikujących znaczenie. Potrafi się wycofać i przebudować wypowiedź w trudnym komunikacyjnie miejscu w taki sposób, że rozmówca nie zauważy jego trudności.

Pisemna: Uczący się potrafi wyrażać się jasno i precyzyjnie, jest otwarty i skuteczny wobec adresata.

4. Mediacja

Uczący się potrafi zmieniać formę przekazu ustnego i pisemnego tekstów pochodzących z różnych dziedzin życia i nauki o różnym stopniu złożoności. Potrafi on w sposób efektywny i naturalny, przyjmując różne role w zależności od potrzeb rozmówców oraz od sytuacji, dostrzegać niuanse i niedomówienia oraz przewodniczyć dyskusji na tematy drażliwe lub delikatne. Potrafi wyjaśnić w sposób płynny, jasny i za pomocą dobrze skonstruowanej wypowiedzi to, w jaki sposób zostały przedstawione fakty i argumenty, przekazując precyzyjnie elementy oceny oraz większość niuansów, a także wskazując implikacje socjokulturowe (np. użyty rejestr języka, niedomówienia, ironię lub sarkazm).

POZIOM BIEGŁOŚCI C1

1. Recepcja

Słuchanie: Uczący się rozumie wystarczająco dużo, aby móc ze zrozumieniem śledzić dłuższe wypowiedzi na tematy abstrakcyjne i na skomplikowane tematy spoza własnej dziedziny, chociaż może czasami potrzebować wyjaśnienia szczegółów, szczególnie w przypadku nieznajomości danej odmiany regionalnej języka. Potrafi rozpoznawać znaczenie w szerokim zakresie wyrażeń idiomatycznych i kolokwialnych, zauważając także zmianę rejestru wypowiedzi. Potrafi nadążać ze zrozumieniem dłuższych wypowiedzi, nawet jeżeli nie posiadają one wyraźnej struktury, a relacje w nich wyrażane są jedynie sugerowane, a nie sygnalizowane wprost.
Czytanie: Uczący się rozumie szczegółowo długie i skomplikowane teksty, niezależnie od tego, czy dotyczą one jego specjalności czy nie, pod warunkiem możliwości ponownego przeczytania trudnych fragmentów.

2. Produkcja

Mówienie: Uczący się potrafi przedstawić klarowne, szczegółowe opisy i prezentować złożoną tematykę, porządkując i rozwijając poszczególne zagadnienia oraz kończąc swój wywód stosownym wnioskiem.

Pisanie: Uczący się potrafi pisać klarowne i dobrze skonstruowane teksty w różnych rejestrach na złożone tematy, podkreślając istotne kwestie, rozwijając wyrażane poglądy i uzasadniając je dodatkowymi argumentami oraz właściwymi przykładami, formułując przy tym stosowne wnioski.

3. Interakcja
Ustna: Uczący się potrafi wyrażać się płynnie i spontanicznie, prawie bez wysiłku. Sprawnie posługuje się szerokim zasobem leksykalnym, co pozwala na wypełnienie luk w słownictwie za pomocą omówień. Potrzebuje chwilami nieco czasu na znalezienie właściwych wyrażeń lub stosuje strategie unikania. Tylko koncepcyjnie trudny temat może zakłócić naturalny, płynny tok jego wypowiedzi.

Pisemna: Uczący się potrafi wyrażać się jasno i precyzyjnie, jest otwarty i skuteczny wobec adresata.

4. Mediacja
Uczący się potrafi efektywnie pełnić rolę mediatora, pomagając podtrzymywać pozytywną interakcję przez interpretowanie różnych stanowisk przyjmowanych przez rozmówców, radząc sobie z niejednoznacznością, uprzedzając nieporozumienia oraz interweniując dyplomatycznie w celu zmiany kierunku rozmowy. Potrafi wykorzystać w dyskusji wkład i zaangażowanie rozmówców, stymulując rozumowanie poprzez zadawanie serii pytań. Potrafi przekazać jasno i płynnie, za pomocą dobrze skonstruowanej wypowiedzi ustnej lub pisemnej, główne myśli długich i złożonych tekstów, niezależnie od tego, czy odnoszą się one do jego/jej obszarów zainteresowań, w tym także elementy oceny oraz większość niuansów.

POZIOM SAMODZIELNOŚCI B2+

1. Recepcja
Słuchanie: Uczący się potrafi zrozumieć wypowiedzi mówione, w standardowej odmianie języka – na żywo lub w postaci nagrania – zarówno na tematy mu znane, jak i nieznane, zazwyczaj spotykane w życiu osobistym, społecznym, akademickim lub zawodowym. Potrafi rozpoznawać znaczenie w szerokim zakresie wyrażeń idiomatycznych i kolokwialnych. Uczący potrafi zrozumieć główne zagadnienia wykładów, przemówień i innych złożonych form prezentacji akademickich/zawodowych, identyfikując postawy i opinie mówców.
Czytanie: Uczący się rozumie długie i skomplikowane teksty, w tym specjalistyczne związane ze znaną mu dziedziną oraz specjalistyczne artykuły z innych dziedzin, w razie potrzeby z użyciem słownika. Potrafi odczytać intencje autora oraz dostrzec logikę tekstu. Dysponuje dużym zasobem słownictwa, lecz może mieć trudności ze zrozumieniem rzadko używanych wyrażeń idiomatycznych.

2. Produkcja

Mówienie: Uczący się potrafi przedstawić klarowne, uporządkowane opisy i prezentacje o złożonej tematyce, właściwe podkreślając znaczące kwestie i podając istotne szczegóły/przykłady. Zna i stosuje różne stopnie formalności wypowiedzi.
Pisanie: Uczący się potrafi formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi pisemne w różnych rejestrach na złożone tematy, przestrzegając konwencji gatunku. Stosuje spójną argumentację w złożonym tekście, odpowiednio wyróżniając główne zagadnienia i ilustrując je przykładami.

3. Interakcja

Ustna: Uczący się potrafi płynnie, poprawnie i skutecznie wypowiadać się na wiele tematów ogólnych, akademickich, zawodowych lub dotyczących czasu wolnego, wyraźnie zaznaczając relacje między poszczególnymi stwierdzeniami. Potrafi komunikować się spontanicznie, nawet w hałaśliwym otoczeniu, przestrzegając reguł gramatycznych, bez widocznej konieczności ograniczenia tego, co chce powiedzieć, stosując stopień formalności odpowiedni do okoliczności. Wyraża swoje opinie precyzyjnie i płynnie, przedstawiając i reagując przekonująco na złożoną argumentację. Nadąża za tokiem myślenia i uczestniczy w ożywionej dyskusji na tematy ogólne i specjalistyczne w swojej dziedzinie. Potrafi poprawnie odczytywać argumenty za i przeciw w danej kwestii.

Pisemna: Uczący się umie skutecznie przekazywać wiadomości i poglądy na piśmie, ustosunkowując się do poglądów innych. Potrafi uczestniczyć w pisemnej wymianie myśli, wyrażając pewien stopień emocji i podkreślając osobiste znaczenie wydarzeń i przeżyć oraz komentując informacje i poglądy przekazywane przez korespondenta.

4. Mediacja
Uczący się potrafi zapewnić sprzyjające warunki do wymiany pomysłów i ułatwić dyskusję (zarówno w mowie, jak i w piśmie) na delikatne tematy, doceniając różne punkty widzenia rozmówców, zachęcając do zgłębienia zagadnienia, dostosowując do okoliczności w sposób delikatny swój sposób wypowiadania się. Potrafi wykorzystać pomysły innych, wysuwając sugestie dotyczące dalszych działań. Potrafi przekazać główną treść dobrze skonstruowanych, ale długich i złożonych tekstów, które dotyczą obszaru jego zainteresowań zawodowych oraz obszaru innych specjalizacji, a także tekstów akademickich lub osobistych. Potrafi współpracować z osobami z różnych środowisk, tworząc pozytywną atmosferę poprzez udzielanie wsparcia, zadając pytania po to, aby ustalić wspólne cele, porównując opcje umożliwiające ich osiągnięcie, a także wyjaśniając propozycje dotyczące tego, co robić dalej. Potrafi rozwijać pomysły innych, stawiać pytania, które wywołają zróżnicowane reakcje, odpowiadające różnym punktom widzenia, a także potrafi zaproponować rozwiązanie lub kolejne etapy działania. Potrafi wiernie, w mowie i w piśmie, przekazać szczegółowe informacje i argumenty, np. istotne myśli zawarte w złożonym, ale dobrze skonstruowanym tekście, który dotyczy obszaru jej zainteresowań zawodowych, akademickich oraz osobistych lub tekście z obszaru innych specjalizacji.

POZIOM SAMODZIELNOŚCI B2

1. Recepcja

Słuchanie: Uczący się potrafi zrozumieć wypowiedzi mówione, w standardowej odmianie języka – na żywo lub w postaci nagrania – zarówno na tematy mu znane, jak i nieznane, zazwyczaj spotykane w życiu osobistym, społecznym, akademickim lub zawodowym. Jedynie nadzwyczajny hałas w tle, niestandardowa struktura wypowiedzi lub częste użycie wyrażeń idiomatycznych mogą wpłynąć negatywnie na jego zdolność rozumienia.

Czytanie: Uczący się potrafi czytać z dużą dozą samodzielności, dostosowując styl i tempo czytania do różnych tekstów i celów, a także wykorzystując wybiórczo odpowiednie źródła. Dysponuje dużym zasobem słownictwa, lecz może mieć trudności ze zrozumieniem rzadko używanych wyrażeń idiomatycznych.

2.Produkcja

Mówienie: Uczący się potrafi przedstawić klarowne, uporządkowane opisy i prezentacje, właściwie podkreślając znaczące kwestie i podając istotne szczegóły/przykłady.
Pisanie: Uczący się potrafi pisać klarowne, szczegółowe teksty na rozmaite tematy związane z własnymi zainteresowaniami, przytaczając i oceniając informacje i argumenty pochodzące z wielu źródeł.

3. Interakcja

Pisemna: Uczący się umie skutecznie przekazywać wiadomości i poglądy na piśmie, ustosunkowując się do poglądów innych.

4. Mediacja
Uczący się potrafi zapewnić sprzyjające warunki do wymiany pomysłów i ułatwić dyskusję (zarówno w mowie, jak i w piśmie) na delikatne tematy, doceniając różne punkty widzenia rozmówców, zachęcając do zgłębienia zagadnienia, dostosowując do okoliczności w sposób delikatny swój sposób wypowiadania się. Potrafi wykorzystać pomysły innych, wysuwając sugestie dotyczące dalszych działań. Potrafi przekazać główną treść dobrze skonstruowanych, ale długich i złożonych tekstów, które dotyczą obszaru jego zainteresowań zawodowych, akademickich lub osobistych.
Potrafi współpracować z osobami z różnych środowisk, tworząc pozytywną atmosferę poprzez udzielanie wsparcia, zadając pytania po to, aby ustalić wspólne cele, porównując opcje umożliwiające ich osiągnięcie, a także wyjaśniając propozycje dotyczące tego, co robić dalej. Potrafi rozwijać pomysły innych, stawiać pytania, które wywołają zróżnicowane reakcje, odpowiadające różnym punktom widzenia, a także potrafi zaproponować rozwiązanie lub kolejne etapy działania. Potrafi wiernie, w mowie i w piśmie, przekazać szczegółowe informacje i argumenty, np. istotne myśli zawarte w złożonym, ale dobrze skonstruowanym tekście, który dotyczy obszaru jej zainteresowań zawodowych, akademickich lub osobistych.

POZIOM SAMODZIELNOŚCI B1

1. Recepcja
Słuchanie: Uczący się potrafi zrozumieć jasną informację na tematy związane z pracą i nauczanym przedmiotem, odbierając zarówno ogólne przesłanie, jak i konkretne szczegóły, pod warunkiem, że wypowiedź jest artykułowana wyraźnie i ze znanym mu akcentem.

Czytanie: Uczący się potrafi czytać proste, konkretne teksty na tematy związane z własną specjalności i zainteresowaniami, uzyskując zadowalający stopień ich zrozumienia.

2. Produkcja
Mówienie: Uczący się potrafi dość płynnie prezentować omówienia jednego lub więcej tematów dotyczących jego własnego obszaru zainteresowań, odpowiednio porządkując kolejne zagadnienia.

Pisanie: Uczący się potrafi pisać jasne, zwięzłe teksty, na rozmaite tematy leżące w polu jego zainteresowań, w formie liniowego ciągu prostych, pojedynczych stwierdzeń.

3. Interakcja
Ustna: Uczący się potrafi dość swobodnie prowadzić rozmowę na typowe i nietypowe tematy związane z własnymi zainteresowaniami i sprawami zawodowymi. Umie wymieniać, sprawdzać i potwierdzać informacje, radzić sobie w mniej rutynowych sytuacjach i tłumaczyć, dlaczego coś stanowi problem. Potrafi wypowiadać się na bardziej abstrakcyjne tematy, takie jak np. sztuka, film, literatura, muzyka itp.

Pisemna: Uczący się umie ze stosunkowo dużą precyzją przekazywać informacje i wyrażać poglądy na tematy abstrakcyjne i konkretne, sprawdzając informacje i wyjaśniając problemy lub pytać o nie. Potrafi pisać listy prywatne i notatki zawierające prośby lub przekazujące proste informacje na tematy, jakie uważa za ważne.

4.Mediacja

Uczący się potrafi współpracować z osobami z innych środowisk, okazując zainteresowanie i empatię poprzez zadawanie prostych pytań i odpowiadanie na nie, formułowanie sugestii i odpowiadanie na nie, dopytywanie czy rozmówcy się zgadzają, a także poprzez proponowanie alternatywnych rozwiązań. Potrafi zarówno w mowie, jak i w piśmie przekazać główne myśli zawarte w długich, nieskomplikowanych językowo tekstach na tematy z zakresu jego osobistych zainteresowań, pod warunkiem, że może sprawdzić znaczenie niektórych wyrażeń.

Potrafi przedstawić osoby z różnych środowisk, wykazując świadomość, że niektóre pytania mogą być różnie postrzegane, a także potrafi zaprosić inne osoby do dzielenia się swoją wiedzą, doświadczeniem i poglądami. Potrafi przekazać w mowie i na piśmie informacje podane w przejrzystych, dobrze skonstruowanych tekstach informacyjnych, które dotyczą tematów znanych, ogólnych lub znajdujących się w obszarze jego osobistych zainteresowań, mimo że ograniczenia leksykalne powodują czasami trudności w sformułowaniu wypowiedzi.

POZIOM PODSTAWOWY A2

1. Recepcja
Słuchanie: Uczący się potrafi zrozumieć wystarczająco dużo, by reagować na konkretne potrzeby komunikacyjne, pod warunkiem, że wypowiedź rozmówcy jest artykułowana wyraźnie.

Czytanie: Uczący się rozumie krótkie, proste teksty na znane mu, konkretne tematy, napisane językiem codziennym lub związane z pracą, zawierające często używane sformułowania.

2. Produkcja

Mówienie:

Uczący się potrafi przedstawić proste opisy lub prezentować osoby, warunki życia lub pracy, codzienne rutynowe czynności, rzeczy lubiane/nielubiane itp. w formie krótkiego ciągu prostych zwrotów i zdań, tworzących listę spraw.
Pisanie: Uczący się potrafi pisać teksty składające się z prostych wyrażeń i zdań połączonych prostymi spójnikami, takimi jak “i”, “ale” czy ”dlatego że”.

3. Interakcja
Ustna: Uczący się potrafi ze stosunkową łatwością uczestniczyć w typowych i krótkich rozmowach, pod warunkiem otrzymania w razie potrzeby pomocy od rozmówcy. Potrafi bez zbytniego wysiłku radzić sobie z prostą, rutynową wymianą zdań. Potrafi zadawać pytania i odpowiadać na nie oraz wymieniać poglądy i informacje na znane mu tematy w możliwych do przewidzenia sytuacjach życia codziennego.

Pisemna: Uczący się potrafi pisać krótkie, proste notatki na temat najpilniejszych, codziennych spraw.

4. Mediacja
Uczący się potrafi pełnić wspomagającą rolę w interakcji, pod warunkiem że pozostali rozmówcy mówią wolno i co najmniej jeden z nich pomaga jej włączyć się do rozmowy i wyrazić własne propozycje. Potrafi przekazać istotne informacje zawarte w przejrzyście zbudowanych, krótkich, prostych tekstach informacyjnych, pod warunkiem, że dotyczą one konkretnych, znanych tematów i są sformułowane w prostym codziennym języku. Potrafi użyć prostych słów, aby poprosić kogoś o wyjaśnienie czegoś. Potrafi rozpoznać, kiedy pojawiają się trudności i wskazać prostym językiem oczywisty charakter problemu. Potrafi przekazać główne myśli zawarte w krótkich, prostych konwersacjach lub tekstach na codzienne tematy, dotyczących spraw aktualnych, pod warunkiem, że są one wyrażone jasno i prostym językiem. Przekazując je pisemnie może popełniać dużą ilość (często prostych, ale niezakłócających mediacji) błędów językowych.

Źródło:

Coste, D., North, B., Sheils, J., Trim, J., 2003, Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Warszawa: Wydawnictwo Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli. Online: https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/attachments/ESOKJ_Europejski-System-Opisu.pdf.

Janowska, I., Plak, M., 2021, Działania mediacyjne w uczeniu się i nauczaniu języków obcych. Od teorii do praktyki, Kraków: Księgarnia Akademicka.